We wszystkich organizmach hormony łączą układ nerwowy i funkcje pełnione przez organizm, takie jak wzrost i rozwój, odporność, metabolizm, rozrodczość i zachowanie. Chemikalia o działaniu zaburzającym funkcjonowanie układu hormonalnego mogą zakłócać układ hormonalny, a tym samym wywoływać szkodliwe skutki zarówno u ludzi, jak i flory oraz fauny.

Substancje wchodzące w interakcje z układem hormonalnym, niepowodujące szkodliwych skutków są nazywane substancjami hormonalnie czynnymi lub substancjami czynnymi w układzie hormonalnym. Linia pomiędzy aktywnością układu hormonalnego a jego zaburzeniem często jest jednak niewyraźna, a w niektórych przypadkach skutki mogą uwidaczniać się z opóźnieniem.

Uważa się, że zaburzenia układu hormonalnego powoduje szeroka gama substancji, zarówno naturalnych, jak i stworzonych przez człowieka. Czasami skutki powodowane przez substancję zaburzającą funkcjonowanie układu hormonalnego widać dopiero po długim czasie od narażenia. Przykładowo narażenie płodu w łonie na kontakt z substancjami zaburzającymi funkcjonowanie układu hormonalnego może prowadzić do skutków wpływających na zdrowie w dorosłym życiu, a nawet na przyszłe pokolenia.

W naturze skutki potencjalnie związane z zaburzeniami układu hormonalnego obserwowano u mięczaków, skorupiaków, ryb, gadów, ptaków i ssaków w różnych częściach świata. U niektórych gatunków upośledzenie rozrodczości spowodowało spadek wielkości populacji.

Badania epidemiologiczne wśród ludzi sugerują, że substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego mogą być odpowiedzialne za zmiany w zdrowiu człowieka w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Zmiany te obejmują spadek liczebności plemników w spermie, zwiększone występowanie wrodzonych deformacji organów rozrodczych u chłopców oraz wzrost występowania określonych typów raka wrażliwych na działanie hormonów. Sugerowano również bardziej kontrowersyjny związek z upośledzeniem rozwoju nerwowego i zachowań seksualnych.

Na mocy rozporządzenia REACH substancje powodujące zaburzenia funkcjonowania układu hormonalnego mogą być określone jako substancje stanowiące bardzo duże zagrożenie wraz z innymi chemikaliami powodującymi raka, mutacje i działającymi szkodliwie na rozrodczość. Celem jest zredukowanie ich zastosowania, a ostatecznie zastąpienie ich bezpieczniejszymi alternatywami.

Na mocy rozporządzenia w sprawie produktów biobójczych substancje czynne, które uznaje się za posiadające właściwości zaburzające gospodarkę hormonalną, nie zostaną zatwierdzone, o ile nie zostanie wykazane, że ryzyko narażenia na substancję czynną jest nieistotne lub o ile nie zostaną przedstawione dowody na to, że dana substancja czynna ma istotne znaczenie dla zapobiegania poważnemu zagrożeniu dla zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt lub dla środowiska, lub też dla kontroli takiego zagrożenia.

Wytyczne dotyczące identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego

Komisja Europejska zwróciła się do ECHA i do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) o opracowanie, przy wsparciu Wspólnego Centrum Badawczego (JRC), wspólnego dokumentu z wytycznymi w zakresie wdrożenia opartych na zagrożeniach kryteriów identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego w kontekście rozporządzenia w sprawie środków ochrony roślin (WE) nr 1107/2009 i rozporządzenia w sprawie produktów biobójczych (UE) nr 528/2012.

Dokument z wytycznymi opublikowano w dzienniku EFSA.