Για να επιταχυνθεί ο προσδιορισμός των χημικών ουσιών για τις οποίες απαιτούνται κανονιστικές πράξεις, οι αρχές μπορούν να αποφασίζουν να αντιμετωπίζουν τις ουσίες ως ομάδες με ανάλογη χημική δομή και όχι ως μεμονωμένες ουσίες. Αυτή η προσέγγιση ομαδοποίησης:

• Εξασφαλίζει συνέπεια και βελτιώνει τη συνοχή του κανονιστικού έργου.
• Επιταχύνει τον προσδιορισμό ουσιών για τις οποίες απαιτούνται κανονιστικές πράξεις, καθώς και ουσιών για τις οποίες δεν απαιτείται περαιτέρω δράση σε αυτό το στάδιο.
• Ενισχύει την τεκμηριωμένη υποκατάσταση ουσιών από τον κλάδο. Οι ουσίες που έχουν καταχωριστεί μόνο για ενδιάμεσες χρήσεις ή εκείνες που δεν έχουν ακόμη καταχωριστεί αλλά οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν δυνητικά υποκατάστατα γνωστών ουσιών που προκαλούν ανησυχία, εντοπίζονται επίσης εγκαίρως.

Ομαδοποίηση ουσιών ανάλογης δομής

Οι ομάδες ουσιών σχηματίζονται κυρίως με βάση:

• τη δομική ομοιότητα, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία ταυτότητας της ουσίας στους φακέλους καταχώρισης και στις κοινοποιήσεις ταξινόμησης και επισήμανσης·
• τη διασταύρωση στοιχείων και τις κατηγορίες, με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνονται στους φακέλους καταχώρισης από τη βιομηχανία και από εξωτερικές πηγές.

Οι ουσίες με παρόμοια δομή ταυτοποιούνται από όλες τις καταχωρισμένες ουσίες (το χημικό σύμπλεγμα). Ορισμένες ουσίες προεπιλέγονται για να λειτουργούν ως «σπόροι». Στη συνέχεια, τα εργαλεία ΤΠ του ECHA χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό άλλων ουσιών που είναι διαρθρωτικά παρόμοιες με τους σπόρους.

Αυτό παρέχει ένα σημείο εκκίνησης για την ομαδοποίηση ουσιών που ενδέχεται να απαιτούν τη λήψη κανονιστικών μέτρων.

Επισημαίνεται ότι το έργο αυτό διαφέρει από την ομαδοποίηση όπως ορίζεται στο τμήμα 1.5 του παραρτήματος XI του κανονισμού REACH και, ως εκ τούτου, οι χρησιμοποιούμενες μέθοδοι δεν συνιστούν επικυρωμένες πληροφορίες σύγκρισης και κατηγορίες. Οι εργασίες αυτές παρέχουν ένα σημείο εκκίνησης για την ομαδοποίηση ουσιών για τις οποίες ενδέχεται να χρειαστεί ενδεχομένως η λήψη κανονιστικών μέτρων.

Ομαδοποίηση και χημικό σύμπλεγμα

Στόχος της ομαδοποίησης είναι να επιταχυνθούν οι εργασίες των αρχών για την αντιμετώπιση όλων των καταχωρισμένων ουσιών στο χημικό σύμπλεγμα.

Ο ECHA, τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν αναπτύξει μια προσέγγιση για την αξιολόγηση των ομάδων. Επιπλέον, όπου χρειάζεται, η προσέγγιση αυτή συμπληρώνεται με ειδικές εργασίες ανά ομάδα. Παραδείγματα τέτοιων ομάδων ουσιών που απαιτούν περαιτέρω έργο είναι τα κατάλοιπα παραγωγής, η σκωρία και η τέφρα. Για ορισμένες ομάδες ουσιών, έχει επίσης ξεκινήσει συνεργασία με βιομηχανικούς κλάδους. Παραδείγματα είναι η ομάδα εργασίας για τις ουσίες της ροής πετρελαίου και άνθρακα (PETCO), η κλαδική προσέγγιση των μετάλλων και των ανόργανων ουσιών (MISA) και η συνεργασία με το CEFIC για τη συμμόρφωση με τους φακέλους.

Μόλις γίνει η ομαδοποίηση, μπορούν να αξιολογηθούν οι ουσίες που ανήκουν στις ομάδες. Ως εκ τούτου, οι ουσίες κατανέμονται σε κατάλληλες ομάδες εντός του χημικού συμπλέγματος και αργότερα σε διαφορετικές διαδικασίες των κανονισμών REACH και CLP.

Αξιολόγηση των ομάδων και προσδιορισμός περαιτέρω κανονιστικών μέτρων

Ο έλεγχος των καταχωρισμένων ουσιών άρχισε μετά την πρώτη προθεσμία καταχώρισης το 2010. Επικεντρώθηκε σε ουσίες που διέθεταν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους ώστε να εξαχθεί συμπέρασμα σχετικά με την ανάγκη και την έναρξη της απαιτούμενης κανονιστικής διαχείρισης κινδύνου. Αυτές οι εργασίες συστηματικού ελέγχου επέτρεψαν με την πάροδο του χρόνου τον εντοπισμό της συντριπτικής πλειονότητας των εν λόγω ουσιών που θα μπορούσαν να υπαχθούν απευθείας στην κανονιστική διαχείριση κινδύνων. Ως εκ τούτου, οι περισσότερες από τις υπόλοιπες ουσίες είναι εκείνες για τις οποίες απαιτείται η συγκέντρωση περισσότερων πληροφοριών σχετικά με τους κινδύνους. Η αξιολόγηση των ουσιών σε ομάδες και όχι μεμονωμένα, επιταχύνει τον εντοπισμό τέτοιων περιπτώσεων, ιδίως των ελέγχων συμμόρφωσης.

Για κάθε ομάδα ουσιών, οι αρχές εξετάζουν κατά πόσον υπάρχει ανάγκη να ξεκινήσουν ενέργειες για περαιτέρω λήψη κανονιστικών μέτρων διαχείρισης κινδύνου για ολόκληρη την ομάδα, για μια υποομάδα ή για μεμονωμένες ουσίες εντός της ομάδας. Το σημείο εκκίνησης για την ομάδα είναι η δομική ομοιότητα, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να χρειαστούν πρόσθετες παράμετροι (παράλληλα με τη δομική ομοιότητα), όπως ομαδοποίηση γύρω από παρόμοια τεχνική λειτουργία ή χρήση (π.χ. επιβραδυντικά φλόγας) ή γύρω από ένα συγκεκριμένο συστατικό που προκαλεί ανησυχία.

Η έγκαιρη αξιολόγηση και ο προσδιορισμός των δυνητικών περαιτέρω αναγκών κανονιστικής διαχείρισης κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων στις οποίες πρέπει να συγκεντρωθούν περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με την επικινδυνότητα προτού αποσαφηνιστεί επαρκώς ο κίνδυνος, έχει ως στόχο να επιταχύνει το έργο των υποστηρικτικών αρχών ώστε να προχωρήσουν άμεσα σε διαδικασίες όπως η εναρμονισμένη ταξινόμηση και επισήμανση ή ο χαρακτηρισμός ως ουσιών που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC) και η λήψη περιορισμών.